Uzay yarışı özellikle 20. yüzyılın ikinci yarısında ABD ve SSCB arasında gerçekleşen ve dönemin iki süper gücün bir birine üstünlük sağlamak için girdiği çetin mücadelenin gayri-resmi tanımıdır. Farklı uçların bu rekabetinin kökeni, II. Dünya Savaşı’ndan sonraki balistik füze temelli nükleer silahlanma yarışına kadar dayanmaktadır. Her ne kadar 1960’larda başlayan uzay programları ve insanlı uçuşlar, uzay ile ilgi pek çok keşfe ışık tutmuş olsa da bu mücadelenin ekonomik, politik, sosyolojik ve psikolojik etkileri sadece bu iki ulusa değil, bütün dünyaya ciddi travmalar yaşatmıştır. Tüm bu durumlar yaşanırken, önde gelen saat firmaları da uzay yarışına kayıtsız kalmamış ve uzay görevlerinde yer almayı bir prestij meselesi haline getirmişlerdir. Bu derlemede saat üreticileri uzay konusundaki ilkleri başarabilmek adına girdikleri zorlu mücadele tarihine adını altın harflerle yazdırabilmeyi başarmış olan modellerden bahsedeceğiz. Keyifli okumalar dileriz!
Sturmanskie
Sturmanskie, Sovyetlerin en ünlü saat markalarından biridir ve uzayda takılan ilk saat olarak kabul edilmektedir. Sturmanskie saatler ilk olarak 1949 yılında Sovyet Hava Kuvvetleri pilotları için özel olarak üretilmişti. Yuri Gagarin 1961 yılında Vostok-1 uzay aracı ile dünya yörüngesine girdiğinde bileğinde bir “Sturmanskie” vardı ve saat uzayda kullanılmak üzere özel olarak tasarlanmıştı (yüksek irtifalarda ve zorlu koşullarda kullanılabilmesi için dayanıklı çelik bir kasa yapısı vardı, ayrıca, saatin doğru çalışabilmesi için manyetik alanlara karşı korunması sağlanmıştı) merkanik ve manuel kurmalı olan model 17 taşlı 1MWF Kirova kalibre mekanizma barındırmaktaydı.
Gagarin’in uzayda taktığı bu saat, Sovyetler Birliği’nin uzay programı için bir sembol haline gelmiş ve saatçilik dünyası için bir dönüm noktası olarak kabul edilir.
Heuer
Heuer, İsviçre’nin ünlü saat üreticilerinden biridir ve havacılık endüstrisi için özel olarak tasarlanmış saatler üretmektedir. “Heuer 2915A” modeli ise markanın tarihteki en önemli modellerinden biridir zira uzayda test edilen ilk saatlerden biri olarak kabul edilir. Amerikalı astronot John Glenn, 1962 yılında “Friendship 7” görevi sırasında “Heuer 2915A” model saatini uzayda kullanmış ve saat, zorlu uzay koşullarına dayanarak rüştünü ispatlamıştır. (Saat, bahsi geçen görevden sadace birkaç yıl önce 2000 dolar fiyat ile satışa sunulmuştu)
Heuer 2915A modeli, mekanik bir kronograf saattir ve Valjoux 72 kalibre hareketi kullanmaktadır. Saatin kasası paslanmaz çelikten yapılmıştır ve çapı 38 mm’dir. kadranı siyah renktedir ve beyaz indeksler ve ibreler vardır.
Heuer 2915A modelinin uzayda kullanımı, saat endüstrisi için önemli bir başarıdır. Bu saat, uzayda çalışabilen ilk kronograf saat olmuştur.
Breitling Navitimer Cosmonaute
Scott Carpenter, 1962 yılında NASA’nın Aurora 7 uzay aracı ile uzaya seyahat etti. Carpenter bu görevde, “Breitling Navitimer Cosmonaute Ref. 809” modelini kullanarak uzayda çalışma sürelerini kaydetti. Carpenter’ın kullandığı saat, uzayda karşılaşılabilecek aşırı koşullara dayanabilecek şekilde tasarlanmıştı ve yüksek ısı ve basınç değişiklikleri, titreşimler ve manyetik alanlara karşı dirençliydi. Kronograf özelliğine sahip olan bu modelde ayrıca Venus 178 kalibre, yuvarlak kayış bağlantıları ve uyumlu bir pilot bilekliği bulunmaktadır.
Breitling Navitimer Cosmonaute modeli hala Breitling’in en ünlü modellerinden biridir ve havacılık endüstrisi için tasarlanmıştır. Saatin en önemli özelliği ise 24 saatlik bir kadran formatına sahip olmasıdır. Bu sayede astronotlar gündüz veya gece zamanını kolayca ayırt edebilirler. Ayrıca saatin bezeli de hesaplamalı bir ölçeğe sahiptir ve astronotlar hız veya yakıt tüketimi gibi hesaplamalar yapabilirler.
Rolex GMT-Master
Rolex GMT-Master, 1955 yılında piyasaya sürülen ve özellikle havacılık endüstrisi için tasarlanan bir saat modelidir. Rolex GMT-Master modelinin çift saat dilimi özelliği, havayolu pilotlarının seyahat ettikleri farklı zaman dilimlerindeki saatleri takip etmelerine olanak sağlamaktadır.
Apollo görevleri sırasında, astronotlar için zamanın doğru şekilde takip edilmesi hayati önem taşıyordu. Astronotların dünya zamanı ve görev yerinin zamanı arasındaki farkı izlemeleri gerekiyordu. Bu nedenle, GMT-Master’ın çift saat dilimi ve döner bezeli özellikleri, astronotlar için ideal bir seçim haline geldi.
Rolex GMT-Master’ın Pepsi bezelli modeli, Apollo görevleri sırasında sıkça tercih edilen bir model oldu. Astronotlar Alan Shepherd, Dr. Edgar Mitchell ve Eugene Cernan bu modeli farklı görevlerde taşıdılar ve 1972’de Apollo 17 görevinde Ronald Evans, bu saati Ay görevine götürdü.
Rolex GMT-Master modeli, Rolex’in uzay yarışındaki katkısını ve prestijini gösteren bir modeldir.
Omega Speedmaster
Omega Speedmaster Professional, 1969 yılında gerçekleştirilen Apollo 11 görevinde Ay yüzeyine ayak basan astronotlar Neil Armstrong ve Buzz Aldrin tarafından taşınan ilk saat olarak tarihe geçmiştir.
Omega Speedmaster Professional, mekanik, kronograf, manuel kurmalı ve çelik kasa özelliklerine sahiptir. Ayrıca, saatin kadranında hesaplamalı ölçekli bir bezel bulunur. Bu özellik, astronotların hız ve yakıt hesaplamaları yapmalarına yardımcı olmuştur. Saatin mekanizması, Omega Calibre 321’dir.
Omega Speedmaster, tarihte NASA tarafından uzay görevleri için resmi olarak onaylanan ilk saat olmuştur. Bu onay için Omega Speedmaster modeli birçok testten geçmiştir. Bu testler arasında aşırı sıcaklık değişimleri, şoklar, titreşimler, vakum ve manyetik alanlar gibi zorlu koşullar yer almaktadır.
Omega Speedmaster modeli, uzay yarışının en önemli sembollerinden biridir ve Ay saati olarak da bilinmektedir.
Bulova Lunar Pilot Chronograph
Bulova Lunar Pilot Chronograph, 1971 yılında gerçekleştirilen ve Ay yüzeyinde yapılan altıncı insanlı görev olan Apollo 15’te kullanılmıştır ve Ay yüzeyinde kullanılan ikinci saat olarak bilinmektedir. Bu saatin, o yıllarda Apollo görevleri için NASA tarafından seçilen üç saat modelinden biri olduğu söylenmektedir. (Rolex GMT-Master, Omega Speedmaster ve Bulova Lunar Pilot)
Bulova Lunar Pilot Chronograph modeli, mekanik bir kronograf saatidir ve Valjoux 7736 kalibre hareketi kullanmaktadır. Saatin kasası paslanmaz çelikten yapılmıştır ve çapı 45 mm’dir. Saatin kadranı siyah renktedir ve beyaz indeksler ve ibreler vardır. Saatin bezeli ise döner bir bezeldir ve hesaplamalı bir ölçeğe sahiptir. Bu özellik sayesinde, astronotlar hız veya yakıt tüketimi gibi hesaplamalar yapabilirler.
Seiko Pogue
Seiko 6139-6002 modeli, 1973 yılında Astronot William Pogue tarafından Skylab 4’te (uzayda yapılan ilk insanlı araştırma görevi) kullanılan otomatik bir saat modelidir ve uzay görevlerinde kullanılan ilk otomatik saat olarak kabul edilir. Saatin kronograf düğmeleri, astronotların eldivenli elleriyle kolayca kullanılabilecek şekilde tasarlanmıştır ve sarı kadranı çok okunaklıdır. Astronot William Pogue bu görev sırasında NASA onaylı bir saat yerine, zaman tutma konusunda çok güvendiği kendi kişisel saatini kullanmıştır.
Seiko 6139-6002 modeli, mekanik bir otomatik saatidir ve Seiko 6139 kalibre hareketi kullanmaktadır. Saatin kasası paslanmaz çelikten yapılmıştır ve çapı 40 mm’dir. Saatin kadranı sarı renktedir ve siyah indeksler ve ibreler vardır. Saatin bezeli ise hesaplamalı bir ölçeğe sahiptir. Bu özellik sayesinde, astronotlar hız veya yakıt tüketimi gibi hesaplamalar yapabilirler.
Seiko 6139-6002 modeli, Seiko’nun uzay yarışındaki katkısını ve yenilikçiliğini gösteren bir modeldir.
Sinn Chronograph 140
Sinn Chronograph 140, 1985’teki Spacelab Görevi D1 sırasında Alman astronot ve fizikçi Reinhard Furrer tarafından kullanılmıştır. Furrer görev sırasında kişisel siyah-PVD 140S modelini taşımıştır.
Sinn Chronograph 140 modeli, mekanik bir kronograf saatidir ve Valjoux 7750 kalibre hareketi kullanmaktadır. Saatin kasası paslanmaz çelikten yapılmıştır ve çapı 44 mm’dir. Saatin kadranı siyah renktedir ve beyaz indeksler ve ibreler vardır.
Sinn Chronograph 140 modeli uzun yıllar uzaya çıkan in otomatik kronograf olarak nitelendirilmiş ve genç markaya büyük prestij kazandırmıştır, fakat yıllar sonra Seiko Pogue’nin gayri resmi şekilde NASA görevlerinde yer aldığı ispatlanmış ve tahtını kaybetmiştir,
Fortis Cosmonauts Chronograph
Fortis 1994 yılında Rusya’nın Roscosmos Devlet Uzay Faaliyetleri Kurumu tarafından uzay görevleri için kullanılan ilk saat olan 38-mm Cosmonauts Chronograph modelini üretmiştir.
Bu model, mekanik, kronograf, otomatik, çelik kasa ve Lemania 5100 hareketi ile donatılmıştır. Saatin turuncu renkli kronograf düğmeleri, astronotların eldivenli elleriyle kolayca kullanılabilmesi için tasarlanmıştır. Ayrıca, saatin kadranı da turuncu renkte ve çok okunaklıdır. Bu özellikler sayesinde, Fortis 38-mm Cosmonauts Chronograph, uzayda zaman ölçümü için ideal bir saat haline gelmiştir.
Fortis, daha sonra B-42 Official Cosmonauts Chronograph (Ref. 638.10.11) adlı bir diğer modeli de piyasaya sürmüştür. Bu modelde, Valjoux hareketi kullanılmıştır ve diğer Cosmonauts Chronograph modellerine benzer özelliklere sahiptir.
Fortis Cosmonauts Chronograph modeli, Fortis’in uzay yarışındaki katkısını ve prestijini gösteren bir modeldir.
Richard Mille
Richard Mille, uzay görevleri için özel olarak tasarlanmış birkaç saat modeli üretmiştir. Bunlardan biri, RM 50-03 modelidir. Bu saat, Formula 1 araçlarındaki kullanılan karbon ve titanyum alaşımları ile üretilmiştir. Bu malzemelerin hafifliği sayesinde, sadece 38 gram ağırlığındadır ve dünyanın en hafif turbiyonlu saatidir. RM 50-03 modeli, İngiliz Formula 1 takımı McLaren-Honda ile ortaklaşa tasarlanmıştır ve uzay araştırmaları için de uygunluğu test edilmiştir.
Bir diğer uzay görevleri için tasarlanmış saat modeli, RM 62-01 modelidir. Bu saat, astrolojik bir turbiyon mekanizması ile donatılmıştır ve saat kadranında bir yıldız haritası görüntülenmektedir. Ayrıca, bu modelde bir çapa mekanizması kullanılmıştır, böylece saat dünyanın manyetik alanından etkilenmez.
Richard Mille ayrıca, RM 52-05 Tourbillon Pharrell Williams modelini de uzay temasıyla tasarlamıştır. Bu modelde, “Uzayın Sonu” adı verilen bir konsept kullanılmıştır ve saat kadranında galaksiler ve yıldızlar yer almaktadır. Bu model, astronotların uzayda zamanı nasıl hissettiklerini yansıtmayı amaçlamaktadır.
Casio
NASA personeli 1993 yılında Uzay Mekiği Columbia’da G-Shock DW-5900 modelini kullanılmıştır. Ayrıca, 1995 yılında Endeavour’da da Casio G-Shock DW-5600 modeli kullanılmıştır. Günümüze daha yakın zamanlarda, Japon Uzay Ajansı JAXA tarafından Uluslararası Uzay İstasyonu’nda (ISS) yapılan bir görevde, astronotlar Casio G-Shock Rangeman modelini tercih etmişlerdir.
Casio G-Shock saatlerin uzayda kullanılmasının sebebi, bu saatlerin dayanıklılığı ve fonksiyonelliğidir. Bu saatler, aşırı sıcaklık değişimleri, şoklar, titreşimler, vakum ve radyasyon gibi zorlu koşullara karşı korumalı ve kadranları çok okunaklıdır. Hafif olmaları, dijital yetenekleri de astronotların zaman ölçümü için gerekli olan pek çok fonksiyona sahiptir.
Sonuç
Bu yazımızda, saat markalarının uzay yarışlarını kısaca anlatmaya çalıştık. Saat firmalarının uzay yarışına katılımı, teknoloji ve tasarımın sınırlarını zorlayarak insanlığın uzaydaki geleceğine dair yeni ufuklar açmayı hedeflemekten ziyade, daha çok bir reklam ve prestij mücadelesi olarak nitelenebilir. Bu benzersiz ve heyecanlı rekabette, markaların daha neler başarabileceğini zaman gösterecek fakat pek çok firma bu yarışta şimdiden adlarını altın harflerle tarihe yazdırmış durumdadır.
Sizce hangi saat markası uzay yarışında en çok öne çıkıyor? Siz uzayda zaman ölçümü için hangi saat modelini tercih ederdiniz? Uzayda zamanın nasıl hissedildiğini merak ediyor musunuz? Bu soruların cevaplarını bizimle yorum kısmında paylaşabilirsiniz… Yazımızı okuduğunuz için teşekkür ederiz. Bir sonraki yazımızda görüşmek üzere!